Ben je een slechte slaper? Dikke kans dat je kussen de boosdoener is. Maar hoe kies je nu de juiste? Want je denkt misschien wel een buikslaper te zijn, maar slaap je wel de hele nacht op je buik? Hidde Hulshof, oprichter van SlaapFysio: ,,Een hoofdkussen is na het matras het sluitstuk voor een goede lichaamshouding tijdens de slaap.’’
In onze slaap draaien we ons zo’n veertig keer om. ,,Sommige mensen doen dat wel meer dan honderd keer’’, zegt Hidde Hulshof, oprichter van SlaapFysio. De in slaap gespecialiseerde fysiotherapeut ontwikkelde een SlaapID-sensor om slaapgedrag te monitoren. ,,Wat spookt iemand ’s nachts allemaal uit? Waarom is iemand zo onrustig? Dan zien we bijvoorbeeld dat iemand 80 procent van de tijd op zijn zij ligt, terwijl het hoofdkussen niet geschikt is om dat te ondersteunen.’’
Bij specifieke klachten als artrose of een hernia kan een goed kussen klachten verminderen, al los je het probleem er volgens Hulshof niet mee op. ,,Er zijn ook mensen bij wie nek- en rugpijn al bij het wakker worden opspelen. Dan helpt het zeker om naar je kussen te kijken. Een hoofdkussen is na het matras het sluitstuk voor een goede lichaamshouding tijdens de slaap.’’
72 uur wakker
Vaak hebben mensen volgens Hulshof al meerdere kussens uitgeprobeerd: ,,Ze kunnen het juiste kussen niet vinden.’’ Zoals Jelmer Jepsen, die in zijn leven ‘al heel wat kussens heeft versleten’. De schrijver is altijd een slechte slaper geweest. ,,Mijn hoofd leek uit elkaar te spatten van de hoofdpijn toen ik 72 uur wakker was geweest.’’ Samen met zijn behandelend arts Alexander van Daele schreef hij het boek Nooit meer niet meer slapen.
,,Ik heb ooit een kussen gehad dat was gemaakt van memoryfoam”, zegt Jepsen. ,,Dit materiaal deukt alleen in op plekken waar druk op wordt uitgeoefend. Het voelde alsof mijn hoofd wegzakte in een soort zachte pudding. En omdat het kussen precies de afdruk van je gezicht volgt en daar inzakt, was je hoofd omdraaien of verleggen heel ingewikkeld. Alsof mijn hoofd in een kuil lag. Telkens als ik me om wilde draaien, moest ik mijn hoofd optillen, waardoor ik vaak wakker werd.’’
Plofkussen opschudden
,,Ook mensen met een zogenoemd plofkussen kunnen vaker wakker worden’’, zegt Hulshof. ,,Zijslapers willen vaak een wat dikker kussen. We zien dat mensen zo’n dik kussen ’s nachts opschudden als ze even wakker worden. Als je ze een vormvast kussen geeft, slapen ze rustiger.’’
’s Nachts even wakker worden is normaal. Het duurt vaak zo kort dat de meesten het zich niet herinneren. We slapen in cycli van rond de anderhalf uur, weet Alexander van Daele, de psychiater en somnoloog met wie Jepsen zijn boek schreef. ,,Elke slaapcyclus bestaat uit drie fasen: de lichte slaap, de diepe slaap en de droomslaap. Gemiddeld doorlopen volwassenen vier à vijf cycli per nacht en tussendoor slaap je licht.’’
In samenwerking met de Vrije Universiteit van Amsterdam deed Hulshof onderzoek naar mensen die ’s ochtends wakker worden met nek- en schouderklachten. ,,Als mensen zijslapers zijn, heeft het dan effect als we het matras en het kussen aanpassen aan het lichaamspostuur? We zagen dat deze aanpassing de ervaren nekpijn, schouderpijn en stijfheid inderdaad verminderde.’’ Maar hoe kies je het juiste kussen?
De belangrijkste vraag is volgens Hulshof: ben je een rug-, buik- of zijslaper? ,,Dat is belangrijk om te weten, omdat je houding bepalend is voor een goede ondersteuning van het kussen.’’ Vaak denken mensen wel te weten hoe ze slapen, maar dat kan een riskante aanname zijn. ,,Ik sprak een topsporter die vertelde op haar buik in slaap te vallen en op haar buik wakker te worden. Wat we vaak zien, is dat mensen in hun slaap een andere voorkeurshouding aannemen dan hun inslaaphouding. Als je een kussen voor buikslapers koopt, ga je de mist in en kunnen klachten ontstaan.’’
Om erachter te komen wat voor slaper je bent, kun je jezelf filmen. Veel mensen vinden dat een gek idee, maar zijn ertoe bereid als hun klachten maar erg genoeg zijn. ,,Makkelijker is vier, vijf nachten met een SlaapID-sensor te slapen. Er zijn beddenwinkels waar je zo’n tracker kunt lenen, je kunt ook terecht bij een gespecialiseerde fysiotherapeut.’’
Hoe combineer je matras en kussen?
Wat veel mensen volgens Hulshof niet weten, is dat het matras een belangrijke rol speelt bij de keuze voor een kussen. ,,Als je brede schouders hebt, zakken die dan wel goed in je matras weg? Om de ondersteuning van het matras te bepalen, laten we mensen een slaapselfie maken, ofwel een foto van de slaaphouding. Op basis daarvan zien we of de ondersteuning van het kussen juist is of een andere dikte geschikter zou kunnen zijn.’’
Een goed kussen kost tussen de 50 en 200 euro. ,,Het materiaal bepaalt voor een groot deel de prijs’’, zegt Hulshof. ,,Natuurlatex en wol zijn bijvoorbeeld duurder en synthetisch materiaal is veelal goedkoper. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat een bepaald materiaal beter is. Ik denk dat het om een persoonlijke voorkeur betreft voor het type materiaal. Er zijn winkels met een proefservice zodat je meerdere kussens kunt testen. En als je fijn slaapt op een synthetisch kussen wat de juiste ondersteuning geeft, is dat prima.’’
Kussenservice in hotels
Als hij met vakantie gaat, neemt schrijver Jepsen het liefst zijn eigen kussen mee. ,,Als dat niet kan, bestudeer ik op de foto’s van hotels uitgebreid de kussens die op bed liggen. Een hotel met een zogeheten kussenservice heeft een streepje voor. Daar kun je bij de receptie uit verschillende kussens kiezen.’’
Een hoofdkussen is na een jaar of drie aan vervanging toe, benadrukt Hulshof. ,,Door ademen en zweten verlies je ’s nachts vocht, ongeveer de hoeveelheid van een longdrinkglas.’’ Door vocht neemt de kwaliteit van het materiaal af. Daarom wordt het afgeraden om kussens te wassen. ,,De sloop om een kussen, de tijk, kun je wel wassen.’’
Voor ieder een ander kussen:
Op maat
Het duurste kussen ter wereld wordt op maat gemaakt op basis van een 3D-scan. Wie geen 50.000 euro wil uitgeven, kan met zijn eigen metingen een kussen op maat laten maken. Prijzen variëren afhankelijk van het formaat tussen 99 en 139 euro. Ook hiervoor geldt: wat is je slaaphouding en hoe hard is je matras? (kussenopmaat.nl)
Vlinder
Wat als je zij- én rugslaper bent? Hiervoor zijn vlinderkussen ontwikkeld, zoals de Beddelicious Pozzitional. Aan de zijkant zijn ze steviger en in het midden wat zachter. Zo’n kussen voorkomt bovendien dat je met je hoofd draait als je op je rug ligt. (Beddenspecialist.nl)
Goedkoop
Een duur kussen is niet per se beter dan een goedkoop kussen. Ikea verkoopt een kussen van gerecycled polyestersynthetisch materiaal voor €4,49. Het nadeel van goedkope kussens is vaak wel dat ze niet vormvast zijn (ikea.nl).
Verstelbaar
Voor €219 koop je een in hoogte instelbaar kussen: de Beddelicious Adjuzztable. Voor thuis is het niet nodig, wel kan het handig zijn voor wie veel reist. En specifiek voor reizende topsporters. (Beddenspecialist.nl)
Dit artikel verscheen in AD.
"Fijn dat je er bent is de beste voorbereiding op het mantelzorgschap."- Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie
"Fijn dat je er bent. Belangrijk om te lezen, belangrijk om tegen je naasten te zeggen."- Frank van der Lende, radiopresentator
"Fijn dat je er bent is een boek dat niet alleen voor mantelzorgers lezenswaardig is, maar ook voor mensen die in de toekomst mantelzorg zullen ontvangen. En dat kan iedereen zijn."- Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Neem vrijblijvend contact op voor beschikbaarheid en prijzen